Η Μαρία Πατεράκη μάς μιλά

Μιλήστε μας για τη δουλειά σας.

Διδάσκω αντικείμενα που σχετίζονται με την επιστήμη των Η/Υ και τη χρήση τους στο Γυμνάσιο Γαλατά και στα σχολεία της περιοχής. Η εκπαίδευση με ενδιέφερε ανέκαθεν, γι’ αυτό και η δουλειά μου είναι συνειδητή επιλογή.

Ποια είναι η σχέση σας με την περιοχή;

Δεν κατάγομαι από την περιοχή. Βρέθηκα εδώ όταν διορίστηκα σε σχολείο της περιοχής πριν από 13 χρόνια. Πάντα με ενδιέφερε να ζήσω στην επαρχία, γιατί μου ταιριάζει περισσότερο από ένα αστικό κέντρο. Πλέον, μετά από τόσα χρόνια που βρίσκομαι εδώ, νιώθω την περιοχή αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου και πάντα θαυμάζω τη φυσική ομορφιά της.

Πώς έχει επηρεάσει η κρίση το έργο και τη ζωή σας και πώς την αντιμετωπίζετε;

Σε προσωπικό επίπεδο, δεν χρειάστηκε να κάνω σημαντικές αλλαγές λόγω της οικονομικής κρίσης. Νομίζω πως προσαρμόστηκα εύκολα σε αυτό. Από την άλλη πλευρά, η εισροή οικονομικών πόρων στην εκπαίδευση μειώθηκε αισθητά και αυτό έφερε δυσάρεστες συνέπειες. Έτσι έχουμε να αντιμετωπίσουμε κτιριακά προβλήματα και ελλείψεις εξοπλισμού και μέσων που θα διευκόλυναν το εκπαιδευτικό έργο στο σύνολό του. Σε ό,τι αφορά το δικό μου διδακτικό αντικείμενο, προσπαθώ να κάνω το καλύτερο με όσα μέσα διαθέτει το σχολείο, και πάντα προσπαθώ να διατηρήσω τον εξοπλισμό σε λειτουργική κατάσταση. Με την έναρξη κάθε σχολικής χρονιάς φροντίζω να ενημερώνω τα παιδιά για τις ελλείψεις και να τα προτρέπω να κάνουν και αυτά σωστή χρήση των υλικών. Το κατανοούν και κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν από την πλευρά τους.

Ποιες γνώσεις και ποια στοιχεία της προσωπικότητάς σας σας έχουν φανεί πιο χρήσιμα στη δουλειά σας;

Οι γνώσεις μου περιορίζονται μόνο στο διδακτικό μου αντικείμενο. Το παιδαγωγικό κομμάτι βασίζεται στις επιμορφώσεις που προσπαθώ να παρακολουθώ, αλλά και στις αξίες που με αντιπροσωπεύουν, οι οποίες είναι ανθρωποκεντρικές.  Αν θέλουμε καλύτερες κοινωνίες πρέπει να εμπιστευτούμε και να ενδυναμώσουμε τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους. Να τους δώσουμε ερεθίσματα, να τους μάθουμε σιγά σιγά να αναλαμβάνουν την ευθύνη του εαυτού τους και να τα αντιμετωπίζουμε ισότιμα. Να τους δώσουμε τις ευκαιρίες να κατανοήσουν ότι είναι μέλη της ίδιας κοινωνίας που είμαστε και εμείς οι ενήλικες και να μπορέσουν μεγαλώνοντας να γίνουν η αλλαγή που θα ήθελαν να δουν σε αυτήν. Προσπαθώ να επικοινωνώ αυτά τα συναισθήματα με τρόπο γόνιμο και για τα παιδιά και για εμένα, ακόμα και όταν θυμώνω ή απογοητεύομαι. Για εμένα είναι πάντοτε σημαντικό να πιστεύω στις γενιές που έρχονται και να δείχνω εμπιστοσύνη στους νέους ανθρώπους από τη θέση της εκπαιδευτικού.

Σε ό,τι αφορά το διδακτικό μου αντικείμενο, η συνεχής επαφή μου με την πραγματικότητα του διαδικτύου και τα θέματα που αναδύονται μέσα από την εξέλιξή του με ευαισθητοποιούν ώστε να δίνω μεγάλη έμφαση και στην υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά. Χωρίς δαιμονοποιήσεις και χωρίς εξιδανικεύσεις, εξετάζουμε τον τρόπο με τον οποίο όλοι/-ες μπορούμε να γίνουμε υπεύθυνοι/-ες ψηφιακοί πολίτες. 

Τι θα θέλατε να βελτιώσετε στον εαυτό ή και στη δουλειά σας; Ποιες είναι οι ελλείψεις ή τα μειονεκτήματά σας και πώς σας έχουν επηρεάσει αυτά;

Θα ήθελα πολύ να μπορέσω να βλέπω με περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον της εκπαίδευσης και συνεπώς της ελληνικής κοινωνίας. Σε ό,τι αφορά τη δουλειά, θα ήθελα να καταφέρω να αποκτήσω περισσότερες παιδαγωγικές γνώσεις και εργαλεία, ώστε να μπορέσω να είμαι πιο αποτελεσματική σε ζητήματα διαχείρισης καθημερινών θεμάτων.

Τι θα κάνατε διαφορετικά και τι θεωρείτε ότι έχετε κάνει πολύ σωστά στη σταδιοδρομία σας;

Στη δημόσια εκπαίδευση δεν είμαι σίγουρη αν υπάρχει περιθώριο να κάνει κανείς πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Πρόκειται για έναν χώρο που ελέγχεται από απόλυτους κανόνες και δεν υπάρχει ευελιξία. Για παράδειγμα, αν θελήσει ένας εκπαιδευτικός να ασχοληθεί με κοινωνικά ή περιβαλλοντικά θέματα μέσα στο μάθημά του θα πρέπει να τα συνδέσει με το διδακτικό του αντικείμενο, και αυτό δεν είναι εφικτό για όλους τους εκπαιδευτικούς. Το μόνο που μπορώ να πω με σιγουριά ότι έχω κάνει πολύ σωστά είναι ότι δεν σταμάτησα ποτέ να πιστεύω ότι κάτι καλύτερο μπορεί να γίνει και να δουλεύω γι’ αυτό.

Τι θα συμβουλεύατε ένα νεαρό άτομο που θα ήθελε να κάνει αυτό που κάνετε;

Ίσως να διερευνήσει σε βάθος τα κίνητρά του αρχικά. Τους λόγους για τους οποίους θα ήθελε να μπει στην εκπαίδευση. Υπάρχει η άποψη ότι η εκπαίδευση είναι μια εύκολη δουλειά, ξεκούραστη. Έχει πολλά διαστήματα διακοπών, και αυτό από μόνο του για κάποια άτομα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο. Ωστόσο, νομίζω πως η καθημερινότητα μέσα στην τάξη και οι ευθύνες που οι εκπαιδευτικοί φέρουν είναι πολύ σοβαρά θέματα που πρέπει να σκεφτεί κανείς.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον, άμεσα και αργότερα;

Την τρέχουσα σχολική χρονιά θα επιχειρήσουμε να εισαγάγουμε τον θεσμό της Σχολικής Διαμεσολάβησης στο Γυμνάσιο Γαλατά, μέσω του προγράμματος Αγωγής Υγείας, που είναι εγκεκριμένο από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι η επίλυση καθημερινών συγκρούσεων μεταξύ των παιδιών με ειρηνικό και μη τιμωρητικό τρόπο. Τα παιδιά έχουν την επιλογή να επιλύουν μόνα τους τις διαφορές τους, με την καθοδήγηση κατάλληλα εκπαιδευμένων συμμαθητών τους, χωρίς παρεμβάσεις ενηλίκων. Έτσι σταδιακά αποκτούν δεξιότητες όπως αυτή του καλού ακροατή, της αντικειμενικής στάσης, της επικοινωνίας και της ενσυναίσθησης. Οι δεξιότητες αυτές γίνονται κομμάτι τους και τελικά αποδεικνύονται χρήσιμες τόσο στην ευρύτερη κοινωνική τους ζωή αλλά αργότερα και στην επαγγελματική τους ζωή. Την περασμένη σχολική χρονιά, η Καθετή έδωσε την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς και στα παιδιά της περιοχής να παρακολουθήσουν δωρεάν επιμορφωτικά σεμινάρια για τη Σχολική Διαμεσολάβηση. Από το Γυμνάσιο Γαλατά επιμορφώθηκαν 11 παιδιά, εγώ και δύο ακόμα συνάδελφοι αναπληρωτές, που λόγω της μετακίνησής τους δεν θα είναι μαζί μας σε αυτή την προσπάθεια. Τόσο εγώ όσο και τα παιδιά πιστεύουμε πολύ στην ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας επίλυσης διαφωνιών και απλών συγκρούσεων και ελπίζουμε να παγιωθεί σε βάθος χρόνου.

Επιπλέον, αφού επιμορφωθώ επιστημονικά και επαρκώς, θα ήθελα να αναλάβω προγράμματα Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Αγωγής στο σχολείο όπου ανήκω. Τα προγράμματα αυτά διδάσκονται επίσης στο πλαίσιο προγραμμάτων Αγωγής Υγείας, είναι σχεδιασμένα με βάση τον τεχνικό οδηγό της UNESCO και μπορούν να προσφέρουν στους νέους ανθρώπους γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν υγιή σεξουαλικότητα και να μπορούν να παίρνουν υπεύθυνες αποφάσεις για τον εαυτό τους και τους άλλους ανθρώπους. 

Γιατί είναι χρήσιμο να εφαρμοστεί η σχολική διαμεσολάβηση στο σχολείο σας;

Είναι χρήσιμο για κάθε άνθρωπο να μπορεί να επιλύει προβλήματα μόνος του και να αναγνωρίζει και να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεων και των λόγων του. Εάν δεν μας μάθει κάποιος αυτή τη δεξιότητα και εάν δεν έχουμε την ευκαιρία να την εξασκήσουμε εξακολουθούμε να στρεφόμαστε γύρω από τις γνωστές και δοκιμασμένες πρακτικές. Δηλαδή την αποφυγή ανάληψης της ευθύνης που μας αναλογεί, τη χρήση επιθετικού, υποτιμητικού και προσβλητικού λόγου ή και τη χρήση σωματικής βίας. Έτσι δεν μαθαίνουμε να ερχόμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας και μεγαλώνοντας είναι πιθανό να έχουμε μονίμως ένα αίσθημα αδικίας και θυμού. Μαθαίνοντας να ακούμε πώς νιώθουν οι άλλοι, να εκφράζουμε πώς νιώθουμε εμείς και να σεβόμαστε τους κανόνες ενός διαλόγου, γινόμαστε καλύτεροι ακροατές, αναπτύσσουμε ενσυναίσθηση και απελευθερωνόμαστε από το δικό μας αρνητικό φορτίο. Μαθαίνουμε να νοιαζόμαστε να βρούμε μια λύση που θα μας κάνει να συνυπάρχουμε ειρηνικά στον ίδιο χώρο, χωρίς απαραίτητα να είμαστε φίλοι. Αυτό ισχύει τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες. Τα εργαλεία που αποκτούμε μέσα από τη Σχολική Διαμεσολάβηση, ενήλικες και ανήλικοι, καλούμαστε να τα χρησιμοποιήσουμε έτσι κι αλλιώς στην καθημερινότητά μας, σε πολλά διαφορετικά πλαίσια. Εντός του οικογενειακού, του κοινωνικού και του επαγγελματικού περιβάλλοντος. Στον σύγχρονο κόσμο, όπου για την εύρεση εργασίας μετρούν και  πράγματα πέρα από τίτλους σπουδών, το να έχει υπάρξει διαμεσολαβητής/-τρια ένα νεαρό άτομο στα μαθητικά του χρόνια, σημειώνεται στο βιογραφικό του ως  δεξιότητα.

Η διαμεσολάβηση μπορεί να επιλύσει οποιοδήποτε πρόβλημα εκτός από αυτά που έχουν τα χαρακτηριστικά  εκφοβισμού (bullying) και ακραίας βίας (ρατσιστικής ή και έμφυλης). Τα περιστατικά διαμεσολάβησης αφορούν καθημερινούς καυγάδες και παρεξηγήσεις που προκύπτουν ανάμεσα στα παιδιά. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ύπαρξη προγράμματος Σχολικής Διαμεσολάβησης σε ένα σχολείο δεν συνεπάγεται ότι τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να κάνουν χρήση αυτού. Μόνο αν το επιθυμούν και αν πιστεύουν ότι είναι η καλύτερη επιλογή για να βρουν λύση στο πρόβλημά τους.

Τι έχετε μάθει εσείς μέσα από την ενασχόλησή σας με τη σχολική διαμεσολάβηση;

Θα ήθελα να σταθώ σε αυτό που αντιλαμβάνομαι εγώ ως κορμό της όλης διαδικασίας: το νοιάξιμο να επιλυθεί μια κατάσταση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ακούγεται τόσο απλό, αλλά στην πραγματικότητα χρειάζεται δουλειά, ωριμότητα και υπευθυνότητα. Πολλές φορές λέμε ότι νοιαζόμαστε και θέλουμε πολύ να βοηθήσουμε, όμως αυτό το κάθε άτομο μπορεί να το αντιλαμβάνεται με το δικό του τρόπο. Να φέρνει, δηλαδή, λύσεις που θεωρεί το ίδιο σωστές, προσπαθώντας να πείσει τα άλλα άτομα πως οι λύσεις αυτές κάνουν και για εκείνα. Η διαμεσολάβηση μας μαθαίνει να νοιαζόμαστε και να βοηθάμε, αφήνοντας χώρο στα άτομα να βρουν αυτά τη λύση στο πρόβλημά τους. Κάτι που θα αποφασίσουν από κοινού ότι ίσως θα λειτουργήσει καλά μεταξύ τους. Έχοντας κάνει αυτή την διαπίστωση, προσπαθώ να ελέγχω καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο συμβάλω στην επίλυση προβλημάτων που αφορούν άλλους.