Ελάτε να παίξουμε ένα παιχνίδι! Φανταστείτε έναν παράδεισο με νησιά, βουνά, παραλίες και υδροβιότοπους. Με εξαιρετικά τοπικά προϊόντα, πανέμορφες φυσικές διαδρομές, παραδοσιακές και καινοτόμες εμπειρίες. Με φιλόξενους ντόπιους και σεβαστικούς επισκέπτες. Με παρακολουθείτε; Τώρα, φανταστείτε ότι αυτή είναι μια μικρή γωνιά της Ελλάδας, μόνο 200 χλμ οδικώς ή μία ώρα με ταχύπλοο από την Αθήνα. Μια στιγμή! Αυτό το μέρος υπάρχει! Είναι το νησάκι του Πόρου, η πολύ μεγαλύτερη περιοχή απέναντί του, στην Πελοπόννησο, που ονομάζεται Τροιζηνία, και η χερσόνησος των Μεθάνων! Και όλη αυτή η περιοχή έβαλε στόχο να γίνει προορισμός αειφόρου τουρισμού, στο πλαίσιο του προγράμματος Project Resound Greece! Από τις 26 Ιουνίου ως τις 10 Ιουλίου, ο τόσο κοντινός στην Αθήνα παράδεισος θα φιλοξενήσει ανθρώπους διαφόρων ειδικοτήτων από όλο τον κόσμο που θα έρθουν για να στηρίξουν στρατηγικά και επικοινωνιακά την προσπάθειά του. Πόρος, Τροιζηνία και Μέθανα προορισμός αειφόρου τουρισμού, λοιπόν! Για να δούμε τα γιατί, τους συμμετέχοντες φορείς και τους τρόπους με τους οποίους ενώνουμε τις δυνάμεις μας για να πετύχουμε τον στόχο μας.

Γιατί εστιάζουμε στον αειφόρο τουρισμό… και τι κάνει τέλος πάντων ένας τουρίστας στο πλαίσιο του αειφόρου τουρισμού;

Ο τωρινός τουρίστας απολαμβάνει την άμμο, τον ήλιο, το φαγητό και το ποτό για δυο-τρεις μέρες. Αγοράζει λίγα σουβενίρ. Πολλά από τα χρήματα που ξοδεύει βγαίνουν από τη χώρα και, επειδή τα δωμάτια αλλάζουν συχνά ενοίκους, έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Ας ρίξουμε μια ματιά στις έρευνες!

• Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ταξιδιώτες είναι πολύ πιο πιθανό να επισκεφθούν προορισμούς και να κάνουν αγορές από ταξιδιωτικές εταιρείες βάσει των αειφορικών πρακτικών τους.
• Οι ταξιδιώτες που επιδιώκουν την αειφορία σκέφτονται πολύ λιγότερο το κόστος και ξοδεύουν 51% περισσότερο από άλλους ταξιδιώτες.
• Επιπλέον, τείνουν να μένουν επτά ή και περισσότερες μέρες σε έναν προορισμό, ενώ άλλοι ταξιδιώτες μόνο τρεις.
• Οι συμβατικοί ταξιδιώτες συνήθως έρχονται σε όλο και περισσότερους αριθμούς. Συρρέουν στους ίδιους προορισμούς, προκαλώντας συνωστισμό, αυξημένη πίεση στις δημόσιες υπηρεσίες και στις υποδομές, πολιτισμική ομογενοποίηση και αυξανόμενη δυσαρέσκεια από μεριάς των κατοίκων.
• Αν και ο τουρισμός μπορεί να είναι εξαιρετική μορφή ανακατανομής του πλούτου, συχνά μόνο το 5-10% των χρημάτων που ξοδεύουν οι τουρίστες μένει στους προορισμούς που επισκέπτονται.
• Τα οφέλη του τουρισμού μπορούν να γίνουν πραγματικότητα μόνο μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης και συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και κοινοτήτων φιλοξενίας.

Ποιοι φορείς εμπλέκονται στο εγχείρημα και ποιες ομάδες ωφελούνται;

Οι εταίροι Το Project Resound είναι ένας συμβουλευτικός φορέας κοινωνικού σχεδιασμού που παρέχει στρατηγικές και σχεδιαστικές δυνατότητες σε επωφελούμενες κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Συνεργάζεται με οργανισμούς παρόμοιας νοοτροπίας για τη δημιουργία ανθρωποκεντρικών και στοχευμένων λύσεων. Ο τοπικός του εταίρος είναι η κοινοπραξία Ec(h)o. Αποτελείται από τρεις τοπικούς οργανισμούς, την Καθετή, το Live-Bio και το Odyssey και έχει ως στόχο την προώθηση του αειφόρου τουρισμού στον Πόρο, την Τροιζηνία και τα Μέθανα. Στο έργο συμμετέχουν επίσης οι διεθνείς Οικολόγοι Χωρίς Σύνορα, που αποτελούνται από εξαιρετικούς ανθρώπους που προσφέρουν εθελοντικά τον χρόνο και τις γνώσεις τους για την ανανέωση, προστασία και διατήρηση φυσικών οικοσυστημάτων παγκοσμίως.  

Οι επωφελούμενοι

Ο αειφόρος τουρισμός θα έχει θετικό αντίκτυπο πρωτίστως στους Δήμους Πόρου και Τροιζηνίας-Μεθάνων, αλλά και σε μεγάλο εύρος άλλων επωφελούμενων: ατόμων και οικογενειών, επαγγελματιών του τουρισμού, ξενοδοχείων, εστιατορίων, παρόχων δραστηριοτήτων, μικρών επιχειρήσεων, μαθητών, νέων, πολιτιστικών φορέων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων, τοπικών φεστιβάλ, αρχαιολογικών μουσείων, της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Πόρου κ.ά.  

Πώς θα επιτύχουμε τον στόχο μας;

Πώς θα γίνουν Πόρος, Τροιζηνία και Μέθανα προορισμός αειφόρου τουρισμού; Δημιουργούμε ένα ζωντανό, επιτυχημένο μοντέλο Αειφόρου Τουρισμού, ακολουθώντας μια διαδικασία τεσσάρων σταδίων:

Στάδιο 1: Έρευνα (ολοκληρώθηκε)

Πρώτα, την άνοιξη του 2020, διεξηγάγαμε εκτεταμένη έρευνα για τον γενικό τουρισμό και τον αειφόρο τουρισμό. Καταγράψαμε 20 ώρες συνεντεύξεων εις βάθος από σημαντικούς παράγοντες στην Ελλάδα. Μάθαμε περισσότερα για τις ιδιαίτερες προσδοκίες, τις εμπειρίες, τις υπηρεσίες, τις λειτουργίες και τις ανησυχίες, καθώς και για τις στάσεις, τα προβλήματα, τις ανάγκες, τις ιδέες και το περιβάλλον γύρω από το θέμα του τουρισμού. Συντάξαμε επίσης ερωτηματολόγια που αποστάλθηκαν ηλεκτρονικά σε μια διεθνή ομάδα ατόμων. Το κοινό-στόχος μας ήταν έμπειροι ταξιδιώτες. Συλλέχθηκαν πάνω από 200 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια.

Στάδιο 2: Ορισμός (ολοκληρώθηκε)

Έπειτα, το φθινόπωρο του 2020, αρχίσαμε να αναλύουμε τα δεδομένα. Μέσα από αυτό το έργο, άρχισαν να αναδύονται θεματικές για τον τουρισμό στην περιοχή και ευρύτερα, τους ανθρώπους (ντόπιους και τουρίστες), τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τις εργασίες και τη φύση των προβλημάτων τους: 1. Η Ιδανική Εμπειρία για τους Ντόπιους. 2. Η Ιδανική Εμπειρία για τους Τουρίστες. 3. Κατηγορίες Τουρισμού. 4. Αειφόρος Τουρισμός.

Στάδιο 3: Ανάπτυξη (έρχεται το καλοκαίρι του 2021)

Ένα εργαστήρι δύο εβδομάδων, που θα υλοποιηθεί στην περιοχή και online,  με στόχο τη δημιουργία βιώσιμων σχεδιαστικών λύσεων για την ενθάρρυνση του αειφόρου και του πολιτισμικά κατάλληλου τουρισμού στην περιοχή. Ομάδες περίπου 16 ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων θα εργαστούν συλλογικά, χτίζοντας το ένα πάνω στις γνώσεις του άλλου, για να δημιουργήσουν βιώσιμες λύσεις μέσω αλληλεπιδραστικής και εστιασμένης στη λύση προσέγγισης για τον σχεδιασμό συστημάτων, εμπειριών και αποτελεσμάτων που να έχουν νόημα για τους κατοίκους του Πόρου, της Τροιζηνίας και των Μεθάνων.  

Εβδομάδα 1: 26 Ιουνίου-3 Ιουλίου

Εβδομάδα 2: 3-10 Ιουλίου

Στάδιο 4: Παράδοση φακέλου και σχεδίου εφαρμογής

Σε αυτό το στάδιο, θα δημιουργηθεί ο φάκελος του έργου και ένα πλάνο εφαρμογής. Κατά κάποιον τρόπο, αυτή είναι η αρχή του έργου, εφόσον οι έννοιες του αειφόρου τουρισμού πρέπει να αξιολογηθούν και να βελτιωθούν πριν κοινοποιηθούν. Τοπικές συνεργασίες πρέπει να δημιουργηθούν και να παρασχεθεί διοικητική υποστήριξη ώστε να επιτευχθεί με τον καιρό η διαδικασία, δουλεύοντας μαζί για την προσέλκυση επενδύσεων και υποστήριξης. Το Project Resound δεσμεύεται να παρέχει συνεχή υποστήριξη και υπηρεσίες στους εταίρους του και στους κατοίκους του Πόρου, της Τροιζηνίας και των Μεθάνων.  

Ποια ήταν τα ευρήματα της έρευνας;

Κοιτάζοντας μέσα από τον φακό της αειφορίας, στοχεύσαμε να κατανοήσουμε τι χρειάζονται και τι θέλουν τουρίστες και ντόπιοι στο πλαίσιο του αειφόρου τουρισμού.

1. Τι σημαίνει αειφορία για μας & τι είναι ένας τουρίστας που επιδιώκει την αειφορία;

Για τους ταξιδιώτες, ο αειφόρος τουρισμός είναι τουρισμός που νοιάζεται. Ο τουρίστας που νοιάζεται σχεδιάζει να επιστρέψει στον τόπο, που πλέον τον νιώθει δικό του. Φροντίζει επίσης να αφήσει τον προορισμό ανέγγιχτο και απαράλλαχτο, που σημαίνει ότι διαφυλάσσεται για το μέλλον, αλλά και παραμένει αυθεντικός. Οι ταξιδιώτες θέλουν οι ντόπιοι να παραμένουν αληθινοί στον πολιτισμό και την ιστορία τους. Ο σεβασμός είναι επίσης πολύ σημαντικός, τόσο για τους τουρίστες όσο και για τους ντόπιους. Ευγένεια, σεβασμός για την τοπική κουλτούρα και τα ήθη, καθώς και στήριξη τοπικών επιχειρήσεων, εστιατορίων, καταλυμάτων και καλλιτεχνών.

2. Γιατί είναι σημαντικός για μας ο αειφόρος τουρισμός;

Ας ακούσουμε τι λένε οι ταξιδιώτες: «Μας κάνει να νιώθουμε καλά ως προς τη δική μας συμβολή και αισιόδοξα σε σχέση με το μέλλον». «Με κάνει να θέλω να προσφέρω μια ανταπόδοση στην περιοχή την οποία επισκέπτομαι». «Διασφαλίζει μια θετική εμπειρία για ντόπιους και τουρίστες». «Μας κάνει να θέλουμε να έρθουμε ξανά και ξανά».

3. Πώς θα μπορούσαμε να αντιστρέψουμε ένα σκεπτικό που ίσως υψώσει εμπόδια ως προς την υιοθέτηση της αειφορίας;

• Οι ταξιδιώτες που ενδιαφέρονται για την αειφορία συνήθως προτιμούν οργανισμούς που την ασκούν.
• Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη για περισσότερη ενημέρωση και κατάρτιση των τοπικών κοινοτήτων ως προς τον αειφόρο τουρισμό.
• Πρέπει να δίνουμε το καλό παράδειγμα.

4. Πώς θέλουν να συμβάλουν οι τουρίστες;

Αναζητούν προορισμούς που…

• Έχουν επιλογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενδιαφέρονται για το αποτύπωμά άνθρακα
• Προμηθεύονται τοπικά προϊόντα, όπως εστιατόρια που μαγειρεύουν με τρόφιμα από την περιοχή ή προσφέρουν εποχιακές επιλογές
• Προσέχουν τη διαχείριση αποβλήτων τους, όπως κάνοντας ανακύκλωση και προσφέροντας σε ντόπιους και τουρίστες εύκολους τρόπους ανακύκλωσης ή εστιατόρια που αποφεύγουν την υπερβολική σπατάλη φαγητού
• Δεν κάνουν υπερβολική κατανάλωση πλαστικών μίας χρήσης
• Προσφέρουν επιλογές μετακίνησης που βοηθούν τους τουρίστες να ελαχιστοποιούν το αποτύπωμα άνθρακά τους, όπως ποδήλατα, ηλεκτρικά σκούτερ ή ηλεκτρικά ταξί
• Μπορούν να τους περπατήσουν, ώστε να ελαχιστοποιούν τις μετακινήσεις τους με μέσα μεταφοράς
• Βελτιστοποιούν τη χρήση του ηλεκτρισμού και αποφεύγουν την υπερβολική κατανάλωση, όπως περιορίζοντας τα πλυντήρια σε ένα Airbnb ή ξενοδοχείο
• Προστατεύουν ενεργητικά τη φύση και το περιβάλλον τους
• Χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα και ανακυκλώσιμα προϊόντα.

 

Κύκλος Σεβασμού

Ο Κύκλος Σεβασμού (Εικ. 1) συνοψίζει τα ευρήματα της έρευνάς μας ως προς την ιδανική εμπειρία: αλληλοσεβασμός, σεβασμός για τη γη, τους ντόπιους, τους επισκέπτες, την άγρια φύση, τις κουλτούρες, την ιστορία κ.ά. Ως τουρίστες, νιώθουμε ότι μας σέβονται οι ντόπιοι όταν είναι φιλόξενοι, προσιτοί, ευγενικοί και αξιόπιστοι. Ως ντόπιοι, νιώθουμε ότι μας σέβονται οι τουρίστες όταν δείχνουν ενδιαφέρον για τα ιστορικά αξιοθέατα, τους νόμους, το φυσικό περιβάλλον και τις παραδόσεις μας.

Ποια είναι η ιδανική εμπειρία για τους τουρίστες;

Οι τουρίστες νιώθουν θαυμασμό όταν βυθίζονται στην τοπική κουλτούρα. Δηλαδή όταν η εμπειρία τους είναι αυθεντική και μοναδική ως προς τους ανθρώπους, την αρχιτεκτονική, την ιστορία και το φαγητό εκτός από πανέμορφη. Νιώθουν επίσης θαυμασμό όταν ανακαλύπτουν νέα πράγματα. Δηλαδή η εμπειρία τους τους εμπλουτίζει και έχει μια ισορροπημένη αναλογία περιπέτειας και χαλάρωσης. Οι τουρίστες νιώθουν ασφάλεια όταν είναι άνετα. Δηλαδή η διαμονή τους είναι οργανωμένη, καθαρή και ελκυστική και μπορούν να είναι σε ετοιμότητα γι’ αυτήν με προσβάσιμες πληροφορίες για τον προορισμό τους.

Και η ιδανική εμπειρία για τους ντόπιους;

Εμείς οι ντόπιοι θέλουμε να νιώθουμε ενότητα, γι’ αυτόν τον λόγο, πασχίζουμε να οικοδομήσουμε δομές στήριξης και εμπιστοσύνη σε όλη την κοινότητά μας. Έχουμε ως στόχο να φέρουμε τους ανθρώπους κοντά για να μοιραστούμε τους πόρους και να καλλιεργήσουμε μια συλλογική φωνή. Για να το κάνουμε αυτό, στοχεύουμε στην οικοδόμηση δομών στήριξης στην τοπική κοινότητα και στην τοπική αυτοδιοίκηση, και εμπιστοσύνης, με την απόκτηση κατάρτισης για τον αειφόρο τουρισμό. Νιώθουμε επίσης ενότητα όταν είμαστε συλλογικά καινοτόμοι: πάμε πέρα από τον συνηθισμένο τουρισμό, προσφέρουμε ποικιλία δραστηριοτήτων, για διάφορες ηλικίες, με εύρος τιμών και για διαφορετικούς σκοπούς ταξιδιού. Σημαίνει επίσης να είμαστε μοναδικοί και να προωθούμε τις ιστορίες, τις ζωές, την ιστορία, την προσφορά, τα προϊόντα μας κτλ. Η δημιουργία μιας συλλογικής ταυτότητας είναι καίρια για την προώθησή μας με τρόπο που να έχει νόημα και δύναμη. Και αυτό ακριβώς προσπαθεί να προσφέρει στην περιοχή το Project Resound και η Ec(h)o. Πολύ σημαντικό τέλος στοιχείο συλλογικής καινοτομίας είναι να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η ιδανική εμπειρία, τόσο για τους τουρίστες όσο και για τους ντόπιους, μεταφράζεται σε υψηλή ποιότητα. Σύμφωνα με την έρευνά μας, οι εμπειρίες υψηλής ποιότητας για τους τουρίστες είναι αυτές που είναι μοναδικές. Τους κάνουν να νιώθουν μέρος της κοινότητας, δεν είναι εμπορικές και είναι για όλα τα βαλάντια. Οι ντόπιοι από την άλλη, για να προσφέρουν υψηλή ποιότητα, χρειάζονται πιο μικρές και οικείες ομάδες και έναν συνδυασμό εμπειριών. Η εικόνα 2 παρουσιάζει κάποια παραδείγματα αειφόρων εμπειριών υψηλής ποιότητας που προσφέρονται ήδη τοπικά ή που προτείνονται από ταξιδιώτες και από ντόπιους. Ακολουθώντας τα διδάγματα αυτής της πρωτοποριακής για την περιοχή έρευνας και με τη στήριξη εθελοντών από όλο τον κόσμο, θα γίνουν λοιπόν Πόρος, Τροιζηνία και Μέθανα προορισμός αειφόρου τουρισμού!

Δικαιώματα φωτογραφιών Δημήτρης Αναγνωστόπουλος Magdalena Iwaszko Michal Iwaszko