Πρότυπες κοινότητες
Η Καθετή, ορμώμενη από το βαθύ ενδιαφέρον της για τις συνθήκες διαβίωσης στον τόπο μας, επέλεξε να προβάλει μερικές πρότυπες κοινότητες που λειτουργούν ως παράδειγμα, με τη συλλογική προσπάθεια, την πρόοδο που σημείωσαν και την ευημερία που απολαμβάνουν.
Τι μας ώθησε να δώσουμε τον χαρακτηρισμό πρότυπες κοινότητες; Τι το ενδιαφέρον παρουσιάζουν; Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις σε όλη την Ελλάδα που οι άνθρωποι δεν αποθαρρύνθηκαν από τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν και δεν παραιτήθηκαν. Συνεργαζόμενοι ως σύνολο, κατάφεραν να βελτιώσουν τη ζωή τους και να προαγάγουν τον τόπο τους, εφαρμόζοντας καινοτόμες και πρωτότυπες λύσεις. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες από αυτές ως πηγή έμπνευσης.
Ανάβρα, Μαγνησία
Η Ανάβρα είναι χτισμένη στις δυτικές πλαγιές του όρους Όθρυς, σε υψόμετρο 925 μέτρων. Μέχρι το 1990 ήταν ένα υποβαθμισμένο, σχεδόν εγκαταλελειμμένο χωριό. Το όραμα του Δημήτρη Τσουκαλά, κοινοτάρχη επί 16 χρόνια, εξέλιξε την Ανάβρα μέσα σε λίγα χρόνια σε πρότυπο αγροτικό οικισμό, τρίτο σε ανάπτυξη στον ευρωπαϊκό νότο, και κίνησε το ενδιαφέρον σε διεθνές επίπεδο.
Οι υποδομές που δημιουργήθηκαν είναι υποδειγματικές. Τρία υπερσύγχρονα κτηνοτροφικά πάρκα, βιολογική κτηνοτροφία και πρότυπο πιστοποιημένο σφαγείο. Αιολικό πάρκο που εξασφάλισε σημαντικά ετήσια έσοδα στην Κοινότητα, ασφαλτοστρωμένοι και πλακόστρωτοι δρόμοι, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, ιατρείο. Επίσης, δημιουργήθηκαν πλατείες, δύο αίθουσες εκδηλώσεων, διώροφος χώρος στάθμευσης, γήπεδο ποδοσφαίρου και μπάσκετ, κλειστό σύγχρονο γυμναστήριο, λαογραφικό μουσείο και ένα περιβαλλοντικό-πολιτιστικό πάρκο 240 στρεμμάτων.
Επέκτειναν τις προσπάθειές τους θέτοντας στόχους όπως ένα μικρό υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, ένα σύστημα τηλεθέρμανσης με φωτοβολταϊκά, ένα καινοτόμο σύστημα αποχέτευσης και ένα βιοκλιματικό πάρκο.
Δυστυχώς, η απώλεια αυτονομίας μέσω του προγράμματος Καλλικράτης δεν διευκόλυνε την υλοποίηση αυτών των σχεδίων.
Η Ανάβρα, χωρίς να βασίσει την ανάπτυξή της στο κράτος, έφτασε στο σημείο να προσφέρει στους κατοίκους της υψηλό βιοτικό επίπεδο και ποιότητα ζωής συγκρίσιμη με αυτήν της Ελβετίας. Έχει μηδενικό ποσοστό ανεργίας και εγκληματικότητας, μέσο όρο ηλικίας τα 40 έτη και πληθυσμό που αυξάνεται.
Μεσολόγγι, Αιτωλοακαρνανία
Οι κάτοικοι του Μεσολογγίου, στην προσπάθειά τους να βγουν από τη στασιμότητα και να δώσουν κίνητρα, ειδικά στους νέους, να παραμείνουν στην περιοχή, εφάρμοσαν το μοντέλο της συμμετοχικής ηγεσίας. Οι αρχές της συμμετοχικής ηγεσίας βασίζονται στη συλλογική νοημοσύνη και τη συνδημιουργία όλων των ενδιαφερόμενων μερών ώστε να βρεθούν λύσεις για τα προβλήματά τους.
Το ξεκίνημα έγινε με τη βοήθεια ενός εθελοντικού ραδιοφωνικού σταθμού, που εξέπεμπε από το 1960. Δόθηκε πρόσβαση σε κάθε ενδιαφερόμενο να προτείνει θέματα για ραδιοφωνική εκπομπή, να εκφράσει απόψεις, να συνομιλήσει. Στη συνέχεια, εγκαινίασαν νέα προγράμματα, με στόχο την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.
Πλέον, το Συμβούλιο Κοινότητας Μεσολογγίου οργανώνει συνελεύσεις στις γειτονιές της πόλης ή με τηλεδιασκέψεις. Με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες έχουν την ευκαιρία να αναφέρουν προβλήματα υποδομών στις γειτονιές τους. Αυτά καταγράφονται, κατηγοριοποιούνται και μεταβιβάζονται στις αρμόδιες υπηρεσίες και τη Δημοτική Αρχή.
Παύλιανη, Φθιώτιδα
Η Παύλιανη είναι χτισμένη σε πλήρη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, στις νοτιοανατολικές πλαγιές της Οίτης, σε υψόμετρο 1.040 μέτρων. Έχει ενταχθεί στο Habitat Agenda, ένα πιλοτικό πρόγραμμα με θέμα τη δημιουργία βιώσιμων οικισμών, με την έννοια της ασφάλειας, της υγιεινής, της ισονομίας και της αειφορίας. Στόχος είναι η ανάπτυξη των παραδοσιακών χωριών και η εκτέλεση πρότυπων έργων ανάπλασης για την αναβάθμισή τους.
Με την ενεργή συμμετοχή τους, η κοινότητα, ο μορφωτικός και πολιτιστικός σύλλογος και το σύνολο των κατοίκων κατάφεραν να οδηγήσουν την Παύλιανη σε ανοδική πορεία, μιας και είναι ταχύτατα αναπτυσσόμενη τουριστικά.
Στις δράσεις τους συμπεριλαμβάνονται εικαστικές παρεμβάσεις, καθαριότητα, πολιτιστικές εκδηλώσεις και επίλυση των προβλημάτων με συζήτηση. Επίσης, διαμόρφωσαν και συντηρούν τα τελευταία 20 χρόνια ένα πάρκο.
Το «Παρκάκι», όπως το αποκαλούν, είναι ουσιαστικά ένα παραποτάμιο δάσος στις πηγές του Ασωπού, διαμορφωμένο με γέφυρες, φράγματα, μονοπάτια, πινακίδες, παιχνίδια και κατασκευές δραστηριοτήτων. Οι κατασκευές του πάρκου είναι εναρμονισμένες με το περιβάλλον και ελάχιστα παρεμβατικές. Ο αρχικός σκοπός του πάρκου ήταν η αναψυχή των κατοίκων. Αυτή τη στιγμή έχει γίνει πόλος έλξης επισκεπτών και συντηρεί οικονομικά πολλές οικογένειες.
Τήλος, Δωδεκάνησα
Η Τήλος πριν τρεις περίπου δεκαετίες είχε 270 κατοίκους και ως κοινωνία αντιμετώπιζε τον μαρασμό. Αυτή τη στιγμή διπλασίασε τον πληθυσμό της και είναι το πρώτο πράσινο νησί της Μεσογείου. Είναι ενταγμένη εξολοκλήρου στο δίκτυο Natura 2000 και ενεργειακά αυτόνομη, με ένα υβριδικό σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι εγκαταστάσεις είναι μικρής κλίμακας, χωρίς σημαντικές αλλοιώσεις του περιβάλλοντος, και περιλαμβάνουν ανεμογεννήτρια, φωτοβολταϊκά και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Το ενεργειακό πλεόνασμα εξάγεται, πολλαπλασιάζοντας τα οφέλη για την τοπική κοινωνία.
Άλλο ένα σημαντικό βήμα είναι η σταδιακή αντικατάσταση του στόλου του Δήμου με ηλεκτροκίνητα οχήματα. Η δημιουργία σταθμού ηλεκτρικής φόρτισης παρέχει τη δυνατότητα δωρεάν φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων σε ιδιώτες. Επιπλέον, τα σπίτια του νησιού διαθέτουν έξυπνους μετρητές ενέργειας, για την ορθότερη χρήση των ηλεκτρικών συσκευών. Έξυπνοι μετρητές χρησιμοποιούνται και για τον απομακρυσμένο έλεγχο άντλησης νερού από τις γεωτρήσεις, τον έλεγχο της στάθμης του στις δεξαμενές και τον έλεγχο επάρκειας.
Άξια λόγου είναι και η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση που έχουν δημιουργήσει, με σκοπό την απασχόληση ντόπιων αλλά και προσφύγων που φιλοξενούνται στο νησί. Αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει ένα τυροκομείο και γενικότερος στόχος είναι η μεταποίηση προϊόντων του αγροκτηνοτροφικού τομέα.
Επιπρόσθετα, η Τήλος συγκαταλέγεται στα νησιά που διεξάγεται το πρόγραμμα «Αθλητικά μονοπάτια». Ως κοινωνία, προωθούν την αθλητική παιδεία, μεριμνούν για την ψυχική και σωματική υγεία και βελτιώνουν την ποιότητας ζωής των παιδιών τους.
Η πρόοδος που σημείωσε η Τήλος απαιτούσε τη σύμπνοια και τη συνεργασία του κοινωνικού συνόλου. Για τον σκοπό αυτό, μέσα στα χρόνια, έγιναν πάρα πολλές ενημερώσεις και δημόσιες διαβουλεύσεις. Τα πρώτα οφέλη από την κοινωνική πολιτική και την ενεργειακή αυτονομία είναι η αύξηση του τουρισμού, ιδιαίτερα από το εξωτερικό, μιας και το νησί προβλήθηκε από πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Τρίκαλα, Θεσσαλία
Ο Δήμος Τρικκαίων το 2016 συμπεριελήφθη στις 10 πιο βιώσιμες πόλεις της Ε.Ε. Από τότε, συνεχίζει να υλοποιεί έργα υποδομών που στοχεύουν σε μια «ευφυή» και σύγχρονη πόλη. Παράλληλα με τα έργα, ενισχύει με δράσεις την ενημέρωση και την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας. Ένα αξιόλογο συμμετοχικό εργαλείο που παρέχει στους πολίτες είναι η ηλεκτρονική ψηφοφορία, ώστε να συναποφασίζουν για θέματα που αφορούν στην πόλη τους.
Έχει δώσει βάρος στην πράσινη μετακίνηση χωρίς ρύπους, ενισχύοντας την ποδηλατοκίνηση και την ηλεκτροκίνηση. Παράλληλα με τα δεκάδες χιλιάδες ποδήλατα των Τρικάλων, δημιουργούνται ποδηλατοδρόμοι, σταθμοί επισκευής ποδηλάτων με ταχυφορτιστές για ηλεκτρικά ποδήλατα και ποδηλατοστάσια. Επίσης, το 2015 δοκίμασε για πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο ηλεκτρικό λεωφορείο χωρίς οδηγό στο κέντρο της πόλης. Επιπρόσθετα, χρησιμοποίησε δύο ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Στους δρόμους της πόλης έχει εγκατασταθεί και σύστημα αποτρεπτικής στάθμευσης για ΑμεΑ, με αισθητήρες ανίχνευσης της σχετικής κάρτας ταυτοποίησης. Στα πλαίσια της ευκολότερης μετακίνησης, ειδικά των κατοίκων των χωριών, δίνεται πρόσβαση σε μια δωρεάν online εφαρμογή που παρέχει πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο για τις ώρες άφιξης των λεωφορείων στις στάσεις, για επιλογές κοινής χρήσης αυτοκινήτων (carpooling) και για άλλες υπηρεσίες.
Σημαντική πρωτοπορία είναι και η δοκιμαστική τοποθέτηση ηλιακού κάδου απορριμμάτων.
Ο ηλιακός συλλέκτης τροφοδοτεί την μπαταρία, τους αισθητήρες, τον αυτόματο συμπιεστή των απορριμμάτων και το σύστημα μετάδοσης ηλεκτρονικών δεδομένων. Ο Δήμος διαθέτει και σύστημα περιβαλλοντικών μετρήσεων αέρα, ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, ποιότητας πόσιμου νερού και καταγραφής περιβαλλοντικών παραμέτρων των υδάτων του ποταμού Λιθαίου.
